van Mantanzas tot Santiago de Cuba

7 september Mantanzas - Cienfuegos 240 km.
De eerste serieuze rit. Het had een stukje korter kunnen zijn, maar we hebben besloten om om te rijden via de Varkensbaai. Een plek waar in de geschiedenis van de koude oorlog nogal wat om te doen is geweest. Bovendien is hier in 1961, twee jaar na de revolutie, nog een landing geweest van een door de CIA getraind leger van een paar duizend gevluchte Cubanen om het oude regime in ere te herstellen. Na drie dagen strijd heeft Fidel, zelf aan het stuur van een tank, gewonnen en duizend krijgsgevangen mochten een paar maanden later terug naar de USA.
In de rit ernaar toe komen we door de binnenlanden van Cuba, weg van de toeristenstranden en weg van de grote steden. En na het derde stadje, waar weer het grootste deel van de inwoners een beetje lamlendig voor de deur van d'r huis hangt, vragen we ons steeds meer af of de leuzen op de muren over de victorie van het socialisme, niet een beetje de plank misslaan.
Sterker nog, na een Week Cuba, zou je toch heel sterk de conclusie moeten trekken dat, ondanks alle goede bedoelingen, deze revolutie grandioos is mislukt.
Ok, de omstandigheden hebben tegen gezeten, maar zou het niet van groot leiderschap getuigen om ergens in de geschiedenis je idealen minder koppig door te blijven drammen en voor je volk te kiezen dat sinds de periodio especial meer en meer aan het creperen is. Che Guevara en Camil Cienfiegos zijn helden, waarschijnlijk omdat ze niks fout hébben kunnen doen, maar Fidel had het misschien ook kunnen zijn als ie halverwege de jaren 90 een dikke Amerikaanse kont had gekust.

Wat heb je aan gratis gezondheidszorg en scholing als je geen werk hebt, geen geld, geen toekomst en nagenoeg niks te eten hebt. Het klinkt misschien heel cliché, maar na vier maanden buitenland komen we meer en meer tot het inzicht dat wij het in Nederland, met al zijn soms kinderachtige regeltjes, het over het algemeen toch wel goed geregeld is. Het grootste nadeel blijft dat pokkeweer in Nederland. Veel mensen vinden die vier seizoenen zo geweldig, maar het vallen van het blad en de regen van de herfst kunnen mij gestolen worden. En één dag sneeuw is leuk, maar dan mag het wel weer lente worden.
Laten we allemaal lekker CO2 de lucht in blijven jagen, dan komt alles goed, stijging van de temperatuur en de zeespiegel. Tilburg aan zee met het hele jaar door 25 graden, ik zeg stoken met die handel...


In de Vs heb je wel genoeg kansen, maar o wee als er op het gebied van gezondheidszorg even iets tegen zit. Dan is alles waar je je hele leven voor gewerkt hebt in een vloek en een zucht weg. Nogmaals, soms komt het wat benauwend over in Nederland, maar over het algemeen klopt het wel wat we Nederland doen. Als je hier in cuba bent komt dat besef meer en meer. En vooral het feit dat je kunt gaan en staan waar je wilt en mag zeggen wat je wilt...

De omweg langs Varkensbaai valt wat tegen. Over dat akkefietje met de Vs valt nergens nog wat te zien of te lezen. Je zou toch denken dat dat ook als een overwinning voor het Socialisme uit te leggen valt. Op één of andere manier... Maar nee, op playa Giron waar de aanval van het CIA leger is geweest staat wel een gedenkteken en een museum(pje). Het komt toch weer neer op Patria o Muerte en Viva los Pueblos.
We lunchen aan de oevers van Varkensbaai en rijden dan door de binnenlanden richting Cienfuegos. Eigelijk is die 100 km het mooiste van de dag. Overweldigende natuur, verschillende landschappen trekken voorbij, palmbomen, bananenbomen, suikerrietplantages, kleine boerendorpjes, valleien, rijstvelden!, bergen.... tot uiteindelijk Cienfuegos opdoemt. Een redelijk moderne stad met industrie, een rijk koloniaal verleden, gelegen aan een mooie baai.

De casa die we hier hebben, is een oud koloniaal pand, en vanaf het dakterras op de derde verdieping hebben we een prachtig uitzicht over de baai en de stad.

Nog even over deze casa's, dit zijn tot nu toe niet minder dan gemoedelijke, goedkope mini-hotelletjes. Je hebt je eigen kamer/badkamer/toilet en dat voor totaal 20 euro per nacht. Ze bieden de mogelijkheid voor diner en ontbijt. De diner's zijn 8 euro PP, het ontbijt 3 euro PP. Het is niet dat je met de rest van de familie mee moet eten, het is gewoon een B&B. En de diners zijn uitgebreid, drie gangen en één ding kunnen ze in Cuba zeker: koken.
Buiten dat is het ook heel leuk om met de 'normale' mensen te buurten. Als is het met handen en voeten en een paar woordjes spaans die wij en een paar woordjes engels zie zij kennen.
In Cienfuegos maken we een fout door één nacht te hebben geboekt. We komen laat aan en moeten de volgende dag weer op weg naar Trinidad. Het stadje verdient meer dan alleen ons rondje rond het plein. Vanaf hier besluiten we dat we ergens minimaal twee overnachtingen doen, om de tijd de hebben het stadje of de omgeving te verkennen.




8 - 10 september Trinidad.
We hebben een grandioze Casa gevonden in Trinidad. Zoals veel huizen in Cuba ziet het er van buiten niet uit, maar eenmaal binnen volgt de ene na de andere kamer. Heel vaak beginnen deze huizen met wat wij vroeger in Brabant ook hadden 'de schôn koamer'. Een toonzaal waar niet geleefd wordt, maar waar alle mooie meubels uitgestald staan.
De huizen zijn geconcentreerd rond een binnenplaats en helemaal achterin zijn soms nog één of twee verdiepingen opgebouwd. In het huis in Trinidad ook. Onze kamer bevindt zich op de tweede verdieping en op de derde verdieping is een dakterras waar onze diners en ontbijten worden geserveerd en waar je een akelig mooi uitzicht hebt over de oude stad, de omliggende bergen en de zee aan de andere kant.

De gehele, oude, koloniale binnenstad van Trinidad staat ook weer op de Unesco werelderfgoedlijst en om een reden. Het is onaangetast en mooi. Dat in combinatie met het eten dat Meyte, de eigenaresse voorzet maakt het perfect. Soep, rijst, red snapper, gebakken banaan, salade, een bonengerecht, koffie en een crème brulée achtig taartje... met uitzicht op bergen en als halverwege het diner de stroom uitvalt (in heel Cuba zo blijkt later) en we met twee kaarsen en een sterrenhemel zitten te eten, snapt een lompe os als ik nog wel dat dit best wel heel romantisch is.

Dat de stroom uitvalt is dan de tweede, en zeker niet de laatste keer in Cuba.

Tijdens ons verblijf in Trinidad doen we nog een tripje naar Sancti Spiritus, een nabij gelegen stadje met op de weg ernaar toe het Valle des Ignacios en de toren van ....... en een dagje naar Playa Ancon, een stranddagje maar niet te vergelijken met de blauwe zee van Varadero. Sterker nog het strand is ok, maar de zee meurt een beetje naar Oisterwijkse vennen in de zomer.




11 - 12 september Camagüey.
De rit naar Camagüey valt tegen in vergelijking met de prachtige uitzichten die we vanaf Havana hadden. Het is geheel vlak en we rijden door suikerrietvelden waar geen eind aan lijkt te komen. De hoogtepunten zijn de dorpjes en stadjes waar we doorrijden. We slingeren om koetsjes heen, oude vrachtwagens blazen uitlaatgassen in onze Kya, en het lijkt alsof heel Cuba wil dat we stoppen om d'r mango's, advocado's, kazen en god-weet-wat nog meer te kopen.

Geheel in lijn met de autorit, valt de casa die we in Camagüey hebben geboekt ook tegen. Het is in het centrum van Camagüey. Dat leek een voordeel, maar blijkt 's avonds als iedereen die op straat loopt, fietst of zit, zo hard mogelijk meent te moeten schreeuwen, een nadeeltje. Ook het ontbreken van een airco en het feit dat de bedden enigzins rieken, doen ons besluiten om de volgende dag een andere Casa te gaan zoeken.

Met Camagüey zelf is niks mis. We bedanken de eigenaresse voor de gastvrijheid en liegen dat het te warm is en naar zee willen. 'je casa stinkt, heeft geen airco en het is luidruchtig' had ik wel durven zeggen, maar ik kreeg het niet zo gauw in in het spaans vertaalt. 'Vamos a la playa' was net wat makkelijker...
En inderdaad, als we hadden gekund, hadden we het niet gedurfd/gedaan. Liegen is dan zoveel makkelijker en beter.

Voor het eerst vinden we een plek waar we kunnen internetten, wat geen hotel is. Het is de plaatselijke KPN en ook hier werkt het principe met een prepaid kraskaart. Voor een uur internet (en dat heb je al gauw nodig wil je je mail kunnen lezen) betaal je 6 CUC, 5 euro. Maar in tegenstelling tot de hotels waar we eerder op internet konden moeten we hier ons paspoort laten zien. En dat niet alleen, alles wordt in een schrift geregistreerd. Het nummer van de kraskaart, m'n paspoortnummer, de datum, en of ik even wil tekenen. Fidel is watching us. Ik durf dit stukje nauwelijks meer te uploaden. Hierbij wil ik ook geheel uit eigen wil en zonder druk verklaren, dat al hetgeen hiervoor geschreven is, en als enigszins kritisch op deze regering valt uit te leggen, als 'cabaret' moet worden geinterpreteerd. En verder 'Viva la Revolucion', 'Viva Fidel'...




13 - 14 september Bayamo.
We rijden, zoals elke keer als we verder trekken, keurig op tijd weg. Na het ontbijt en na een sanitaire stop op de kamer vertrekken we. De sanitaire stop is inmiddels essentieel want sinds we in Cuba zijn is het tot het vaste ochtendritueel gaan behoren. Want zonder het heel beeldend te willen omschrijven ben ik al sinds aankomst hier in Cuba aan, hoe zal ik het netjes zeggen, de schijterij. Niet dat het bij elke scheet dun door de broek loopt, maar na elke maaltijd is het zeer verstandig om een sanitaire stop in te lassen. Ik moet ook eerlijk zijn, ik werk zelf ook niet echt mee om aan het verschijnsel een eind te maken. Verse sapjes, koffie, bier, eigenlijk alles eten en drinken wat ze voor m'n neus zetten, helpt niet mee aan het stoppen. And that's all i have to say about that..., om de grote filosoof F. Gump maar eens te citeren.

Na een paar kilometer buiten Camagüey valt ons op dat er iets verder aan de kant van de weg een auto hevig staat te roken. Iets gaat er niet goed en we vermoeden een autobrand. De agent die erbij staat, maant ons te stoppen. Het bevestigd in ieder geval onze diagnose en we stoppen keurig netjes een eindje achter inmiddels twee? rokende auto's. Als de niet zo vriendelijke agent ons uit onze auto wil hebben, denken we nog steeds dat het in ons eigen belang is. Maar we zijn nog niet koud uitgestapt of er komt iemand met een soort blader-blazer-achtig apparaat aanlopen om vervolgens daarmee onze hele auto van binnen uit te roken. Het tafereel duurt een paar minuten en wij staan verbouwereerd elkaar, en ons autootje, aan te staren. Na een paar minuten doet hij de deuren en kofferbak open en van alle gaten stoomt de rook uit onze auto.
Ik kan niet anders dan hier een soort ontsmettingsaktie van maken, maar zeker weten doen we het nog steeds niet, want sinds we aan de kant staan zijn er al minstens vier auto's voorbijgereden. Na 10 minuten mogen we in stappen en het moge duidelijk zijn dat hier nog enkele malen op terug is gekomen die dag. Ik zou heel erg graag een foto terug willen zien van onze gezichten op dat moment.

De rit naar Bayamo is ongeveer 200 km en het landschap wordt weer heuvelachtiger. In de verte doemen de Sierra Maestra op. Het hoogste gebergte van Cuba en het gebergte waar Fidel, Che en nog 10 overlevenden van de Granma in gevlucht zijn. En van waaruit ze hun guerilla-oorlog zijn begonnen. Vanuit Mexico zijn ze met 82 man op de boot 'Granma' naar Cuba gevarenl, waar ze opgewacht werden door de troepen van Batista. Van de 82 hebben het er 12 overleefd en dat is wel heel apart, met twaalf man die oorlog winnen. Van een leger gesteund door de VS. Nou zou de geschiedenis leren dat de Vs toch niet al te briljant zijn in guerilla-oorlogen.

Bayamo is de op één na oudste stad van Cuba en we logeren weer midden in het centrum, van een weer schitterend stadje. Het nationale volkslied van Cuba is hier geschreven ten tijde van de onafhankelijkheidsoorlogen tegen Spanje. En het stadje is vermaard om zijn strijdlust. De inwoners staken liever een groot deel in de fik dan dat ze het overgaven aan de Spanjaarden.

De volgende dag wordt een aaneensluiting van successen... maar niet heus. We staan vroeg op om de bergen in te trekken, en voor we gaan vragen we aan Olga (de gastvrouw) wat het mooiste plaatsje is. Olga spreekt geen Engels, wij nagenoeg geen Spaans en zie daar: de perfecte combinatie voor een communicatie-misverstand. Ik hoor d'r zeggen Bartolomeo Maso en nog wat. Maar ze zegt het in het voorbijgaan. Ik zie het op m'n kaartje staan dus wij straks op naar Bartolomeo Maso. We ontbijten, gaan terug naar de kamer voor afijn... en poef: weg elektriciteit. Voor we gaan zegt Olga dat het een probleempje is van de wijk en dat om vijf uur vanmiddag het is opgelost. Prima!

Bartolomeo Maso, een kilometer of 40, de tank zit nog half vol, dus we kunnen op pad.

Bartolomeo Maso, wordt gevonden, maar de bergen liggen toch echt nog een stuk verder. De weg ernaar toe is verrekte beroerd. We lijken steeds verder terug in de tijd te rijden. We zien ossen voor een ploeg het land bewerken, varkens, koeien en geiten de weg oversteken. Nou ja weg... d'r ligt asfalt, maar om eroverheen te rijden moet je de kuilen, gaten, grind, rotzooi ontwijken. D'r is geen auto meer te bekennen, laat staan tankstation. Het straatbeeld wordt gedomineerd door paarden en ossen en twee toeristen in een kya picanto die heel blij zijn geen kunstgebit te hebben want tegen deze weg is geen kukident kleefmiddel bestand.
Het naaldje van onze benzine-meter komt heel dicht bij het punt dat we nog terug kunnen zonder te hoeven tanken en we besluiten om het project Sierra Maestra af te blazen. Jammer, maar aan de andere kant, deze tocht was een belevenis op zich. Later zal blijken, als Olga ons naar onze belevenissen in de bergen vraagt, dat ze bézig was met de route, en dat we ineens weg waren.


Rond een uur of twee zitten we weer in Bayamo, eten wat en lopen een winkel in omdat Jolan nieuwe slippers nodig heeft. De airco staat hier zo hoog, ik word er spontaan niet goed van. Dacht ik... Ik zeg dat ik naar buiten moet, maar het bonken in m'n kop wordt met de minuut erger. M'n hartslag gaat naar de 120 en wie denkt dan niet automatisch dat ie het aan z'n hart heeft? Ik wil heel graag terug naar de casa en op de kamer wordt het slechter en slechter. M'n kop is zo rood als een kreeft, bonkt als een gek en m'n hart gaat tekeer alsof ik een marathon heb gelopen. Ik heb geen pijn op m'n borst, ben niet benauwd en transpireer niet, wat me enigzins gerust stelt. Jolanda wil toch een dokter bellen en Olga komt even later zeggen dat die om vier uur komt. Ok, laat mij maar lekker creperen anderhalf uur dan...

Jolanda stelt voor dat ik een koude douche neem, wat tot resultaat heeft dat ik als een gek sta te bibberen en twee minuten later gloei ik weer als een gek. En m'n hart bonkt uit m'n borstkast. Lichte paniek begint van ons meester te maken totdat daar het SAS survival boekje is dat we van m'n broertje kregen bij afscheid op schiphol.
Na een paar minuten bladeren en zoeken is het overduidelijk, Johnny heeft een (lichte) zonnesteek. Symptomen: hoofdpijn, verhoogde/krachtige pols, geen zweet. Remedie, leg de patient in de schaduw, wuif koelte toe, ontdoe 'm van bovenkleding en houdt vochtig met natte doeken. Niet accuut onder water! Toch fijn die douche... Het bibberen/gloeien/bonken/gloeien/bibberen duurt nog een uur.
Je zou toch denken dat je na vier maanden in de subtropen dit niet meer kan gebeuren, maar blijkbaar wel dus.

Ook fijn van de stroomstoring nu, een beetje airco of ventilator zou welkom zijn. Na een uur gaat het weer een stuk beter en wat mij betreft kan de dokter afgebeld worden, maar Jolan vindt dat ie toch maar moet komen. Ik kan 'm in ieder geval iets vragen tegen de diarree...
Maar het wordt vier uur, het wordt vijf uur, zes uur... en geen dokter te bekennen, evenals de terugkeer van elektriciteit trouwens. Om half zeven zeggen we tegen Olga dat we iets gaan drinken. Mocht Meneer de Dokter, de delicate genius, nog komen, zeg maar de patient is overleden, maar wij zien het niet meer gebeuren.
Het was dan een lichte zonnesteek, maar desalniettemin, geen jantje-pretplezier-kinderkarnaval!

's avonds terug in de Casa, nog steeds geen stroom. We zitten in het donker op het balkon. Drie straten verder licht/geluid en drie straten terug ook. Alleen ons wijkje zit in het donker. Nu is het wel heel 1910 als er paarden en koetsen voorbij rijden met een gaslamp als koplamp. Olga komt nog eens lachend binnen en zegt 'is Cuba é...'. Wij bereiden ons voor op een klef, warm nachtje, als opeens om 23.00 uur de lampen aanspringen en de stroom er weer is.
Hoe blij kun je toch zijn met dit soort vanzelfsprekende dingen. We lopen spontaan de polonaise onze kamer in...


We zitten inmiddels in Santiago de Cuba, de tweede stad in Cuba. Hierna volgen nog Holguin (18-19 sep), Camagüey (20 sep als reisdag), Moron (21 sep nog een reisdag), St Clara (22-23 sep, de stad waar Che ligt begraven) en terug naar Havana (24-25 sep). Om de 26e heel vroeg, half zeven geloof ik, naar Jamaica te vliegen.