Over liedjes in het plat Vlaams en oude ambachten.

Ik vrees dat ik het allemaal niet meer bijgetypt ga krijgen. Er zitten hier gewoonweg te veel dingen in een dag, en te veel dagen te druk. Kortom: te weinig tijd. Van Nha Trang gaat het naar Hoi An met zijn historische binnenstad die in zijn geheel op de werelderfgoedlijst van de Unesco staat, de fietstour die we vandaar door de binnenlanden maken, het diner bij café des amis. De tour met de gehuurde scooters rond Hoi An. Vervolgens de tocht over de Hoi Van-pas met bovenop de vervallen Amerikaanse bunkers met schitterend uitzicht over wat ooit Noord- en Zuid-Vietnam was, de marmerbergen van Da Nang. Dan weer verder naar de oude keizerlijke stad Huë met de machtige citadel en de verboden stad. Of de boottocht over de parfumrivier naar de Thien Mu pagode en de keizerlijke tombe's. Om de volgende ochtend om 5.00 uur op te staan voor de excursie naar de DMZ, de gedemilitariseerde zone, wat de officiele scheiding van Noord en Zuid was, met Hamburger Hill waar vele Amerikanen zijn afgeslacht, de Ho Chi Ming-trails, de militaire bases Khe Sanh, de Vinh Moctunnels waar duizend Vietnamezen een heel dorp groeven in één van de zwaarst gebombardeerde delen van de oorlog... Het is té veel verslag van te doen. Maar ik ga het toch proberen.

En dan heb ik het nog niet over die honderd hele kleine dingen die je meemaakt en ziet op een dag. Ontmoetingen met allerlei mensen van over heel de wereld. Bijvoorbeeld met Judith, een Nederlandse vrouw die in het hetzelfde hotel in Huë zit, en om 6.00 's ochtends ook op de bus voor de DMZ-tour zit te wachten. Dat ze uit Nederland komt is niet het meest toevallige. Dat ze in Tilburg woont, drie straten van ons vandaan is het dat wel.

Reizen in Vietnam is heerlijk vermoeiend. Wat ben ik blij dat we straks ergens in juli, augustus terugkomen, lekker even een paar weken zomervakantie in Nederland.

En dan doen we nu dus nog maar de hoogtepunten van Vietnam in deze vakantie. We reizen van Zuid naar Noord 2500 km en blijven 2, 3, 4 dagen op een plek. En daarmee doe je bijna elke plek te kort. Je kunt in Nha Trang makkelijk een strandvakantie van een week of twee houden. Of twee weken cultuur snuiven in Hue en Hoi An. Of een week of twee rond Da lat wandelen, raften en aktief bezig zijn.
Of naar de Mekong-delta, of de bergen rond Sapa in trekken.

Ik zal dus her en der wel ergens iets vergeten, maar toch een poging om wat belevenissen te vermelden.

Buiten de normale kalender is voor de Vietnamezen de maankalender net zo belangrijk. Elke 14e van de maan-maand, als het volle maan is, verkopen de inwoners en vooral kinderen van Hoi An lampionnetjes die je voor een paar cent kunt kopen en om die dan op de rivier te zetten. Het zou geluk moeten brengen. We kopen er bij een ventje van een jaar of vijf. Over dat geluk weet ik niet, maar als het betekend dat het geluk van zijn snoet af straalt, dan klopt het in ieder geval.
Het ziet er op een gegeven moment heel sprookjes-achtig uit. De verlichting is overal zo veel mogelijk uit gedaan en honderden lampionnetjes drijven over de rivier.

De dag daarna doen we de fietstour naar het platteland van Hoi An. De gids leidt langs een botenmaker, iemand die parlemoer in hout legt, en nog wat van de schitterende oude ambachten, waaraan ik niet moet denken om het zelf te moeten doen met m'n twee linkerhanden. Ik kijk hoe iemand met een mini figuurzaagje chinese tekens uit een nog geen millimeter dikke paarlemoeren schelp zaagt. Heel erg onwaarschijnlijk dat ik dat ook maar één kwartier volhoud. Paarlemoerenschelp, zaagje en alle andere toeboren zouden kapot getrapt van frustratie ergens in een hoek belanden.

Vietnamezen hebben boten, maar ook gevlochten ronde manden waarmee ze op zee of de rivier gaan. De reden van deze opmerkelijke vaartuigjes komt voort uit de Franse overheersing. Voor elke boot moesten ze belasting gaan betalen. Althans, voor een boot, die de normale vorm had van een boot. De Vietnamezen bedachten deze ronde mand, geen voor- of achterkant, dus geen boot. Dus geen belasting. Ik zeg tegen de gids dat de belastingdienst in Nederland minder goedgelovig zou zijn. Ze zouden er met een dikke viltstift nog 'Boot' op schrijven om te kunnen innen. Gelukkig mogen wij natuurlijk ook een poging doen in het ronde mandje op de rivier. Ooit eens met één roeispaan een rond mandje voort proberen te bewegen? Ik zal niet zeggen dat het ding nu kapot getrapt ergens op een oever van de rivier ligt, maar de neiging ertoe was er wel heel even.

Het eten bij een lokaal restaurantje is heerlijk en ik heb het genoegen naast een oudere Nederlandse vrouw te zitten. We krijgen het over de Vietnam-oorlog waarvan ik opmerk dat ik ergens gelezen heb dat de Vietnamezen dit de Amerika-oorlog noemen. Je moet toch ergens over lullen, niet dan? Maar nee, zo weet ze zeker, ook Vietnamezen noemen dat de Vietnam-oorlog hoor. Totaal onlogisch volgens mij, maar goed...

Ik hou niet zo van strijden, zeker met niet met een wildvreemde, dus ik geef al op. Ik denk erover na hoe de Vietnamezen dan de oorlog met de Fransen noemen. Volgens m'n buurvrouw waarschijnlijk ook wel Vietnam-oorlog, en de oorlogen met de Chinezen, de Japanners en de Thai zullen hoogstwaarschijnlijk ook allemaal wel Vietnam-oorlogen heten. Ik mag voor leerlingen hopen dat de oorlogen hier wel met een volgnummer worden geleerd anders zou het nog wel eens enige verwarring op kunnen leveren.

's avonds lopen we in Hoi An langs de rivier en zien 'café Des Amis'. Niet zo heel vreemd om iets in de Franse taal tegen te komen, want ze zijn hier enkele tientallen jaren door de Fransen bezet geweest. Vreemder is de muziek die naar buiten komt, plat vlaams.
De eigenaar, een ouwe Vietnamese chef, blijkt jaren in Duitsland te hebben gewerkt en daar ergens in aanraking zijn gekomen met Vlaamse muziek. Het hele café is uitgerust met foto's van Brassens, Brel, en nog een rits die wij niet kennen. En de hele tijd dus Vlaamse en ook Franse chanson's. Liedjes in het plat vlaams ergens in het midden van Vietnam, apart.

We eten er en het blijkt wel een soep-dictatortje te zijn. We moeten eerst een stuk tortilla-achtige koek afbreken en daar wat groenten opscheppen, dan wat van díe saus erover heen en dan opeten, meteen gevolgd door een lepel soep. Hij doet het wel drie keer voor, dus we laten het wel uit ons hoofd om een geheel eigen stijl te ontwikkelen.
Ook de volgende twee gerechten moeten exact volgens een, blijkbaar, ergens zorgvuldig vastgelegde procedure worden gegeten. Maar als beloning dat we zo goed ons best hebben gedaan mogen (herstel, moeten) we een recensie in zijn schriftje schrijven. In het Nederlands. Hij kan zelfs al wat woorden die toeristen hem waarschijnlijk een keer of twaalf hebben laten zeggen. Hij komt zelfs met ‘sapperdeflap’ op de proppen. Wij leren hem 'wen ellende' en zeggen het te gebruiken als de menukaart wordt gevraagd.

Door gidsen geleide excursies zijn zeer zeker leuk. De ene keer iets meer de moeite waard dan de andere, maar je krijgt toch info die je niet gauw in boekjes vindt. Maar het allermooiste blijft, vinden wij, toch om er op eigen houtje uit te trekken. Huur een scooter of fiets, of ga lopen, maar de vrijheid die je dan proeft is het lekkerste wat er is. Bij een klein stalletje met plastic stoeltjes aan de kust lunchen en de heerlijkste en meest verse garnalen en mosselen en inktvis weg spoelen met een ijskoud biertje. Omringd door Vietnamezen en geen toeristen en dan wat buurten, wij in het Nederlands en zij in het Vietnamees. Het maakt geen ene reet uit, we verstaan elkaar niet, maar we begrijpen elkaar des te beter.

Als we in Huë zijn, is hotel Waterland, waar we zitten ook wel even het vermelden waard. Bij de eerste binnenkomst worden we in de lobby al op een bank neergezet en komt er thee aan. En verfrissingsdoekjes, en fruit, en water en een fruitsapje, en wat we morgen denken te gaan doen, en overmorgen. De map met excursies komt op tafel en elke excursie wordt letter voor letter uitgelegd. Een tsunami van vriendelijkheid, bijna hilarisch. En we kunnen ons gezicht niet in de lobby laten zien of de gingerthee en het water staan voor onze neus. Wat vriendelijkheid betreft, is dit Vietnam’s top. Het is moeilijk weg komen om bijvoorbeeld iets te gaan eten, maar dat is niet hun probleem.

Huë, de oude keizerlijke stad. Hier huisden van 1802 tot1945 de koningen van Vietnam. Aan de gids die ons de Citadel en de verboden stad laat zien vraag ik waarom hij het steeds over koningen heeft en het ook de keizerlijke stad heet. Het Engels van deze gids is dermate dat ik helaas moet melden dat ik het nog even ergens een keer op het internet na moet lezen. Na een uitleg van een minuut of 10 heb ik nog steeds geen flauw idee. Na drie keer ‘sorry, what did you say’ van mijn kant, knik ik de rest van het gesprek maar vriendelijk op de, wat mij de meest gepaste momenten lijkt.

De citadel is een stad in een stad, gigantisch groot. Ook weer dank zij het plaatsen op de werelderfgoedlijst, dat er sinds 1997 geld vrij komt voor grootscheepse renovaties. Want er is héél veel kapot gebombardeerd door de VS. Toch straalt de grootsheid er nog wel vanaf.

Waar dat ook vanaf straalt zijn de tombes van de koningen. We pruttelen met een bootje de parfumrivier af en stoppen bij drie verschillende koninklijke tombe’s. Waarvan die van keizer Khai Dinh wel de allermooiste is. De tombe’s zijn hele gebouwen, soms bijna dorpen op zich en liggen verspreid langs de rivier. Het is een beetje hetzelfde idee als in Egypte waar je een dal der koningen hebt.

De volgende dag is de dag van de DMZ tour. Een excursie door en langs bezienswaardigheden van de gedemilitariseerde zone, wat ooit de scheidslijn tussen Noord- en Zuid-Vietnam was. De gids geeft een perfecte geschiedenisles over het ontstaan van de Vietnam oorlog. Over de akkoorden van Genéve na de Franse nederlaag bij Dien Bien Phu, over de Vietcong, Vietminh, over tunnelratten, hoe de VS deze oorlog geforceerd heeft. Hamburger Hill, waar vele Amerikanen zijn afgeslacht, waarna de Vietcong deze macabere bijnaam verzon. We bezoeken oude legerbases, de brug die Noord en Zuid scheidde en waar via weerskanten gigantische luidsprekers propagada elkaars richting uit werd getoeterd. We gaan een tunnelstelsel in, waar duizend Vietnamezen een heel dorp groeven. Keukens, een kraamkamer waar 40 baby’s zijn geboren, vergaderruimten, schuilkelders in de diepste verdieping 23 meter in de klei. En als ik zeg ‘we’, dan bedoel ik de meesten van ons reisgezelschap. Noem me maar een grote wat, maar d'r is één ding wat ik zeer zeker niet ga doen. En dat is met 40 man een kilometers lang, donker tunnelstelsel in van 90 cm breed en 170 cm hoog. Ik wil best nog een keer het woord claustrofobie uitleggen als dat moet... Jolanda ging dus gelukkig hebben we de foto’s nog.

Aan de reisleidster van de DMZ tour vraag ik hoe Vietnamezen over het algemeen nu over Amerikanen denken. Ze zegt heel diplomatiek dat ze de jeugd leren om niet te haten. Daarmee omzeilend hoe ze er zelf over denkt. Op de vraag wat ze denkt als Amerika in Irak, Afghanistan, wellicht in Iran of Noord-Korea bezig is, is haar antwoord "again??”.

Tja... ik kan niet ontkennen dat er een kern van waarheid in zit.


tot snel.
XXX